Hanes y bleidlais

Rhifyn 35 - Gwleidyddiaeth
Hanes y bleidlais

Dyma beth o’r hanes ar fydr ac odl:

 

1.

Cyn deddf un naw un wyth,

Y rhai a gâi bleidleisio

Oedd dynion cefnog oedd â thŷ

Neu ragor fyth o eiddo.

2.

Dim pleidlais, felly i’r rhai

Oedd wrthi yn llafurio

Mewn caeau neu mewn pwll glo dwfn,

A bu ’na gryn brotestio.

3.

Fe aeth menywod dewr

I fynnu cael y bleidlais,

Swffragetiaid oedden nhw:

A mawr oedd eu huchelgais.

4.

Drwy’r rhyfel cas a hir,

Fe fu ein harwresau

Yn chwysu mewn ffatrïoedd mawr,

Yn gweithio gydag arfau.

5.

Pan ddaeth y brwydro i ben,

Fe roddwyd i bob dynes

Oedd yn dri deg oed, un bleidlais fach;

A dyna ran o’r hanes.

6.

Doedd hynny ddim ’run fath

Â’r dynion gâi bleidleisio

Yn ddau ddeg un, ond yn y man

Ca’dd hynny ei gywiro.

7.

’Mhen degawd rhoddwyd hawl

I ferched fynd i’r bythau

Pan oeddent hwythau’n ddau ddeg un,

A mawr oedd y dathliadau.

8.

Ym mil naw chwe deg naw,

Gostyngwyd yr oed eto;

A nawr caiff pawb sy’n un deg wyth

Fynd ati i bleidleisio.

9.

Ac felly, pan fydd rhai

Yn dweud, “Dwi ddim yn hidio

Am fwrw ’mhleidlais y tro hwn.”

Mi fyddaf innau’n gwylltio.