1986: gorffen cloddio glo yng nghymoedd Rhondda

Rhifyn 32 - Blynyddoedd yn gorffen â 6
1986: gorffen cloddio glo yng nghymoedd Rhondda
BPM_COAL_TRAM.jpg
Y dram olaf o lo’n dod o gymoedd Rhondda, 1986. Cafodd y ffotograff ei dynnu ym Mhwll Glo Maerdy gan John Comwell.

Mae ‘Cân y Glöwr’ gan Dafydd Iwan yn darlunio hen löwr yn cerdded yn y cwm lle cafodd ei eni a lle bu’n gweithio.

Gwrandewch ar ‘Cân y Glöwr’ gyda Dave Burns yn canu, gan ddilyn y geiriau:

‘Cân y Glöwr’ gan Dafydd Iwan

Fe gerddai’r henwr yn araf

I lawr hyd heol y cwm,

Heibio i’r stryd lle bu’n chwarae gynt,

Ond heddiw yn unig a llwm.

 

Roedd creithiau’r glo ar ei dalcen

A chyrn o’r pwll ar ei law,

Ac wrth iddo gerdded hyd lwybr y gwaith,

Fe glywai ryw leisiau o draw.

 

Fe glywai leisiau y glowyr,

Wrth weithio yn nhywyllwch y ffas,

Alun Tŷ Canol a’i denor mor fwyn,

A Tomos yn cyd-ganu’r bas.

 

Fe gofiai am hwyl yr hen ddyddiau,

Pan oedd bywyd y cwm yn ei fri.

Fe gofiai y capel a’r llyfrgell yn llawn

Lle heddiw does ond dau neu dri.

 

A heno mae Tomos ac Alun

Yn naear y fynwent ill dau.

A does dim ar ôl yn awr i’r hen ŵr

Ond atgofion, a phwll wedi cau.

Geirfa

Cymraeg Disgrifiad Saesneg
ffas rhan dan ddaear o’r pwll glo lle roedd y glowyr yn torri’r glo coal face