Serch a Chariad yn yr Hen Benillion

Mae'r hen benillion rhwng 300 a 500 mlwydd oed. Roedd pobl yn eu hadrodd wrth ei gilydd a hefyd yn eu canu i gyfeiliant y delyn (penillion telyn yw'r enw arall arnyn nhw). Yn y ganrif ddiwethaf, cyhoeddodd T H Parry-Williams gasgliad mawr o ryw 750 pennill. Maen nhw'n ymdrin â themâu fel doethineb, natur, profiad, ac mae nifer fawr ar y thema serch a chariad. 

Dyma rai ohonyn nhw.

1.

Dacw long yn hwylio'n hwylus

Heibio i'r trwyn ac at yr ynys,

Os fy nghariad i sydd ynddi,

Hwyliau sidan glas sydd arni.

2.

Hardd yw gwên yr haul yn codi

Gyda choflaid o oleuni,

Hardd y nos yw gwenau'r lleuad,

Harddach ydyw grudd fy nghariad.

3.

Tros y môr y mae fy nghalon,

Tros y môr y mae f'ochneidion;

Tros y môr y mae f'anwylyd,

Sy'n fy meddwl i bob munud.

4.

Tra bo eglwys yn Llanelli,

A'r wennol fach yn hedeg drosti,

A thra bo gwyngalch ar ei thalcen,

Caraf i fy siriol seren.

5.

Tri pheth sydd yn anodd imi,

Cyfri'r sêr pan fo hi'n rhewi,

Rhoi fy llaw ar gwr y lleuad,

A gwybod meddwl f'annwyl gariad.

6.

Mae gennyf gariad sydd yn fychan,

Mae yn methu cyrraedd cusan,

Y mae'n gweiddi am stôl i ddringo,

Yn fy myw ni chawn un iddo.

7.

Geiriau mwyn gan fab a gerais,

Geiriau mwyn gan fab a glywais;

Geiriau mwyn sydd dda dros amser,

Ond y fath a siomodd lawer.