Nerth eu pennau

•    mae'r dorf yn gweiddi er mwyn cefnogi'r timau
•    mae'r capten yn gweiddi ar ei dîm er mwyn eu hannog
•    mae'r dyfarnwr yn gweiddi ar y chwaraewyr weithiau er mwyn cael trefn.

Mae un tîm rygbi'n gweiddi'n uchel ar ddechrau gemau rygbi rhyngwladol.
Maen nhw'n gweiddi nerth eu pennau, gan symud eu cyrff a'u llygaid - ac, ar y diwedd, maen nhw'n tynnu tafod ar y tîm arall.

Pwy? Tîm y Crysau Duon o Seland Newydd.

Pam? Mae'r gweiddi yma'n rhan o'u traddodiad nhw. Yr enw ar y gweiddi a'r symudiadau yw Haka.

Yr Haka

Yr Haka mwyaf poblogaidd cyn gêm rygbi yw'r "Ka Mate!"

Mae'n debyg ei fod wedi cael ei greu gan Te Rauparaha (1768-1849), a oedd yn bennaeth llwyth y Ngati Toa, yn Seland Newydd. Roedd e'n bennaeth dewr ond ar un adeg roedd rhaid iddo ffoi am ei fywyd rhag ei elynion. Aeth i dir pennaeth arall o'r enw Te Whareangi a gofyn a gâi guddio yno. Dywedodd Te Whareangi y câi guddio mewn pydew, sef pwll mawr, tywyll yn y ddaear, lle roedd tatws melys yn cael eu cadw.

Daeth y gelynion i chwilio am Te Rauparaha ac roedd e'n ofni ei fod yn mynd i farw. Ond ciliodd y gelynion a sylweddolodd Te Rauparaha ei fod e'n ddiogel. Daeth Te Whareangi i'w ollwng yn rhydd o'r pydew.

Daeth Te Rauparaha allan o'r pydew a chanodd yr Haka i ddiolch iddo. Mae'n debyg fod gan Te Whareangi lawer o wallt ac mae'r Haka'n sôn am "y dyn blewog".

Pam mae'r Crysau Duon yn perfformio'r Haka cyn gêm ryngwladol?

Mae'r Haka'n gallu codi ofn ar y tîm arall, ond yn ogystal â hynny, mae'n brofiad arbennig i dîm y Crysau Duon eu hunain. Dychmygwch y profiad - maen nhw'n sefyll ar gae rygbi mewn gwlad arall, o flaen miloedd o gefnogwyr y tîm arall, ond maen nhw'n cofio gyda balchder am eu gwlad nhw eu hunain wrth iddyn nhw berfformio'r Haka. Mae'n brofiad emosiynol iawn!

Os ydych chi eisiau gweld tîm y Crysau Duon yn gwneud yr Haka, cliciwch yma:
http://www.youtube.com/watch?v=tdMCAV6Yd0Y