Bryniau aur fy ngwlad

Rhifyn 10 - Dan y ddaear
Bryniau aur fy ngwlad

Mae rhai pobl yn meddwl mai mewn gwledydd pell y mae dod o hyd i fetelau gwerthfawr fel aur yn y ddaear. Ond oeddech chi'n gwybod, dim ond i chi edrych yn e2_1 (2).jpg

fanwl, y gallwch chi ddod o hyd i aur yng Nghymru?

Dolaucothi

Pan oedd y Rhufeiniaid yng Nghymru ganrifoedd yn ôl, daethon nhw o hyd i aur, a defnyddio'r metel gwerthfawr i wneud pethau fel tlysau, llestri a darnau i brynu a gwario. Enw'r lle a ddaethon nhw o hyd i'r aur yw Dolau Cothi. Mae nifer o ddarnau gwerthfawr wedi cael eu darganfod yn yr ardal, ac mae'n siŵr fod yna rai sydd heb gael eu darganfod yn aros yno i rywun ddod o hyd iddyn nhw. Roedden nhw'n defnyddio ffyrdd soffistigedig i ddod o hyd i'r aur. Adeiladodd y Rhufeiniaid nifer o danciau dŵr mawr i'w helpu nhw ddod o hyd i'r aur. Gallwch weld ôl y tanciau hyn wrth ymyl afon Gwenlais hyd heddiw.

Roedden nhw'n casglu'r dŵr yn y tanciau, yna'n gadael yr holl ddŵr i fynd yr un pryd dros y cerrig mân, gan olchi'r baw a'r llaid i ffwrdd. Gallen nhw weld unrhyw ddarnau o aur fyddai wedi cael eu gadael ar ôl.

Gwernymynydd 

Ardal arall sy'n gyfoethog o ran aur yng Nghymru yw ardal Dolgellau yng ngogledd Cymru. Dechreuwyd cloddio am aur yno tua'r flwyddyn 1860, ychydig flynyddoedd ar ôl y rhuthr aur yng Nghalifornia. Mae ymwelwyr i'r gwaith aur yno heddiw yn cael cyfle i banio am aur. e2_3 (1).jpg

Er mwyn gwneud hyn, mae angen defnyddio rhyw fath o ridyll neu ogor er mwyn gwahanu'r aur oddi wrth y cerrig.

Sut i ddod o hyd i aur...?

Gan fod aur mor brin, gallwch ddychmygu ei bod hi'n anodd iawn dod o hyd i aur. Ond o gael yr offer cywir, a gwybod lle i chwilio, gallwch chi ddod o hyd i'r trysor melyn...

Yn gyntaf, mae angen rhidyll neu ogor arnoch chi.

Yn ail, rhaid i chi ddod o hyd i afon lle mae aur. Mae aur yn y rhan fwyaf o afonydd , ond mae rhai â mwy o aur na'i gilydd! 

 

Yn drydydd, rhaid i chi chwilio am le addas yn yr afon. Pan fo llif y dŵr yn uchel, mae'r aur yn cael ei gario i mewn i'r afon o'r bryniau uwchben. Unwaith yn yr afon, mae'n cael ei gario i lawr nes bod yr afon yn arafu. Rhaid i chi chwilio am y lle mae'r afon yn arafu er mwyn dod o hyd i'r lle perffaith i ddod o hyd i aur.

Lle mae afon yn arafu? e2_2 (2).jpg

  • Wrth fynd heibio carreg fawr
  • Tro yn yr afon
  • Pan fo'r tir yn fwy gwastad

Yr unig ddau beth arall sydd ei angen arnoch chi yw amser a lwc!

Pob hwyl ar y chwilio...

 

Llun: AlaskaMining, en.wikipedia

Geirfa

Cymraeg Disgrifiad Saesneg
metelau mwynau fel haearn, arian, copr metals
gwerthfawr yn werth llawer (o arian) valuable
manwl yn ofalus detailed
canrifoedd cannoedd o flynyddoedd centuries
tlysau pethau sy’n addurno dillad, e.e. broetsh, mwclis jewellry
gwario defnyddio arian to spend
llaid baw, llwch dirt
rhuthr brys, hast rush
panio golchi aur er mwyn ei wahanu oddi wrth gerrig mân panning
rhidyll, gogor padell gyda thyllau ynddo sieve