Dau lun ... un hanes

Pam mae'r bobl yma'n gadael eu cartref?

Yn y 1950au, roedd cyngor dinas Lerpwl yn poeni na fyddai digon o ddŵr ar gael ar gyfer pobl Lerpwl. Felly, aethon nhw at y llywodraeth yn Llundain i drafod hyn a phenderfynodd y llywodraeth mai'r peth gorau i'w wneud oedd cael cronfa ddŵr newydd yng Nghymru a pheipio'r dŵr oddi yno i Lerpwl.

Y ffordd orau o wneud hyn, yn eu barn nhw, oedd boddi cwm yng ngogledd Cymru - Cwm Tryweryn, ger Y Bala - er bod pobl yn byw yno.

Felly, ym mis Awst 1957, penderfynodd y llywodraeth foddi Cwm Tryweryn.

• Roedd rhaid i bobl yr ardal bacio'u heiddo a gadael eu cartrefi.
• Roedd rhaid cau swyddfa'r post.
• Roedd rhaid cau'r ysgol.
• Roedd rhaid cau'r capel.
• Roedd rhaid codi'r cyrff o'r fynwent a'u claddu yn rhywle arall.
• Roedd rhaid dymchwel y tai.
• Roedd rhaid symud yr anifeiliaid o'r ffermydd.
• Roedd rhaid boddi 12 fferm.
• Roedd rhaid boddi tua 800 erw o dir.

ROEDD RHAID …  doedd dim dewis. 

Yna, yn 1961, roedd rhaid i'r bobl adael eu cartrefi - fel mae'r ddau lun yn dangos.