Awgrymiadau gwych ar sut i wneud yn fawr o’ch ffrwythau a’ch llysiau ac i arbed gwastraff.
Os ydych chi’n arddwr brwd ac yn tyfu gormod o ffrwythau a llysiau bob blwyddyn, dyma syniadau da i’ch helpu i gadw’ch cynnyrch dros y gaeaf.
Pryd i gynaeafu?
Er mwyn gwybod pryd yw’r amser gorau i hel eich llysiau, ewch i wefan allotment-garden.org. Yma, cewch wybod pryd yn union yw’r amser gorau i gynaeafu eich cnydau.
Beth i’w wneud gyda chynnyrch dros ben a sut i osgoi gwastraff:
Dyma rai syniadau:
Cynghorion cyflym ar gadw cynnyrch ar ei orau:
Rhewi ffrwythau a llysiau pan maen nhw ar eu gorau.
Rhewi ffrwythau:
(Delwedd trwy garedigrwydd lovefoodhatewaste.com)
ERS TALWM!
Wedi darllen y pamffled gan Asiantaeth yr Amgylchedd aeth disgyblion blwyddyn 9 Ysgol Trewynt i holi oedolion am eu hatgofion o gynaeafu ffrwythau a llysiau ers talwm.
Byddai dad yn tyfu ffa hir (runner beans) a byddem yn eu bwyta bob dydd bron iawn – yn lle sbageti gyda saws bolognese ac yn lle reis gyda chyri!
Rydw i’n cofio fy mamgu – tua 1940 – yn piclo mwyar duon mewn potiau ‘Kilner’. Rhai gwydr oedd y rhain ac roedd caead gwydr tynn arnyn nhw.
Pan oedd fy nhad yn fach byddai’n mynd i fferm ei nain a’i daid a phob gaeaf roedd darn anferth o gig moch yn hongian ar fachyn yn y gegin. Roedd hwnnw wedi ei halltu a byddai ei nain yn torri tafelli ohono i swper. Peth arall fydden nhw’n ei wneud oedd cadw afalau coginio o dan y gwely yn y llofft sbâr. Doedd yr arogl byth yn gadael y llofft, haf na gaeaf, meddai dad!
Gwneud jam gyda ffrwythau fyddai fy mamgu. Byddem yn mynd i’r caeau i gasglu mwyar duon ac roedd yn rhaid eu golchi mewn dŵr a halen i gael gwared â’r cynrhon. Byddai’n gwneud jam gydag eirin hefyd.
Gwaith fy nhadcu fyddai gwneud y gwin. Byddem yn mynd i gasglu pob math o aeron a byddai’n gwneud ‘sloe gin’ gydag eirin tagu. Byddem ni blant yn cael rhoi pinnau yn yr eirin ond roedd ei flas yn sur, sur!
Chytni! Dyna ydw i’n ei gofio! Dod adref o’r ysgol ac arogl melys chytni yn llenwi’r tŷ! Chytni tomatos – coch a gwyrdd, chytni ffa, chytni afal, chytni maro, chytni eirin ac ymlaen ac ymlaen!
Cymraeg | Disgrifiad | Saesneg |
---|---|---|
Cnwd | ffrwythau / llysiau yn tyfu | crop |
Trylwyr | yn fanwl | thoroughly |
Fferyllfeydd | mwy nag un fferyllfa | pharmacies |
Eirin gwlanog | Eirin gwlanog | peaches |
Cynwysyddion | Cynwysyddion | containers |
Tafell(i) | sleisau | slices |